İş zekası serimin 2. yazısında iş zekasında kullanılan araçlar ve teknolojilerden bahsedeceğim. Her geçen gün kullanımı zorunlu hale gelen iş zekası araçlarından, maximum fayda sağlanabilmesi için iş zekası teknolojilerinin iyi bilinmesi gerekmektedir.
İş zekası her sektörde kullanımı mümkün olan bir teknolojidir. Hem görsel raporlama hem de performans yönetim imkanı sunan iş zekası araçları 4 temel teknoloji esas alınarak kullanılmaktadır.
- İş Verisi Kaynakları
- Veri Ambarları
- Analiz Araçları
- Gösterge Panelleri
İş Verisi Kaynakları
İş verisi kaynakları iş zekası araçlarına verilerin sağlandığı sistemdir. Kaynaklar ilişkisel veri tabloları, xml dosyaları ya da flat file (düz dosyalar) olabilmektedir. İş zekası araçlarının asıl amacı verilerinin analizinin yapılarak anlamlı bilgi elde edilmesi olduğundan iş verisi kaynakları iş zekası sistemlerinin başlangıç noktası olarak kabul edilebilir.
Veriler genellikle kurumsal kaynak planlaması uygulamalarından (SAP, ORACLE, NETSIS vb.) sağlanır. Çalışılacak alana göre veriler dış veri sağlayıcısı olan şirketlerden sağlanabildiği gibi otomatik algılama sistemlerinden (sensör) alınan veriler de olabilmektedir.
Veri Ambarları
Veri ambarları, veri tabanları ve yapılandırılmamış kaynaklardan gelen verileri toplayan ve analizin yapılabilmesi için bütünleştiren yapılardır. Farklı iş verisi kaynaklarından elde edilen bilginin dönüştürülüp raporlama ve çok boyutlu analiz için saklandığı sistemlerdir. Veri ambarı kavramının sahibi Bill Inmon’dur ve veri ambarlarını karar verme sistemlerindeki destek elemanı olarak tanımlamaktadır. Operasyonel işlemlerin hepsinde farklı veriler elde edilmektedir. Veri ambarları ile farklı operasyonel işlemlerden elde edilen verileri bir araya getirerek bütünleştirilmiş olarak saklama olanağı sunar. Bütünleşik yapı veri ambarlarının çok boyutlu tabloları ile mümkün hale gelmektedir. Çok boyutlu tablolar 2’ye ayrılır. Bunlar gerçek tablolar ve boyut tablolarıdır. Gerçek tablolar satış ve stok gibi operasyonel verileri barındırırken, boyut tabloları ise müşteri, ürün çeşidi ve ürün özellikleri, zaman gibi verileri barındırır.
Analiz Araçları
Veri ambarında bulunan verilerin çok boyutlu, hızlı ve etkileşimli analizini sağlayan teknolojik araçlardır. Dünya üzerinde veri yığınlarının hızla büyümesi ile birlikte çok boyutlu analiz araçları ihtiyacı artmıştır. Bu nedenle yazılım şirketleri ve bilim adamları analiz araçları çalışmalarına başlamıştır. Analiz teknolojilerinin gelişiminde firmaların payı bilim adamlarının payına göre daha yüksektir.
Gösterge Panelleri
Gösterge panelleri esas olarak performans verilerini görüntülemek için kullanılan iş zekasının en önemli elemanlarındandır. Gösterge panelleri bilgiyi sunmada karneler ile birlikte kullanılan görsel araçlardır. Karneler önceden belirlenen kriterler doğrultusunda planlanan değerleri ve gerçekleştirilmiş performansı karşılaştırmaya yararlar.
Gösterge panelleri bir ya da daha çok hedefe ulaşmada ihtiyaç duyulan bilgileri tek bir ekran üzerinde bir bakışta görebilmek için tasarlanmış ve düzenlenmiş araçlardır. Farklı kaynaklardan toplanan bilgileri hızlı ve yorumlanması kolay bir biçimde kullanıcıya sunarlar. Kullanıcı ile paylaşma yöntemi bir rapor ya da excel dosyasındaki grafik olabileceği gibi bir PDF dökümanı ya da elektronik bir mektup olabilir.
Gösterge panellerinde bir ya da birden çok karne, grafik ve tablo bulunabilir.
Gösterge panellerinde bulunabilecek bilgilere örnekler;
- Satışların yüksek ya da düşük olduğu bölgeleri renklere ayıran haritalar
- Stok akışları ile ilgili grafikler
- En yüksek satışın yapıldığı ürünü çeşidini gösteren grafikler vs.
Gösterge panellerinin temelleri üst yönetimde bilgi teknolojilerinin kullanılmaya başladığı zamanlara dayanmaktadır. Ancak o zamanlar gösterge panellerinin esnek olmaması şikayeti nedeniyle gösterge panellerinin kullanımı yaygınlaşmamıştır. İş zekası ile birlikte gösterge panelleri esneklik özelliği kazanmış ve yaygınlaşmıştır.
Bilinirliği en yüksek olan gösterge panelleri örneklerinden bir diğeri ise wordpress istatistiklerini gördüğümüz sayfadır.
Bir sonraki yazımda görüşmek üzere 🙂
ADEL BURGAÇOĞLU 