Her geçen gün gelişmekte olan teknoloji hepimizin hayatını gerçekten kolaylaştırıyor mu? Bu soruya büyük çoğunluğumuzun cevabı evet olabilir, ama aynı zamanda gelişen teknoloji bir çok insanın çalışma alanlarında normalinden daha çok çaba sarf etmesini sağlıyor ve alışılmış düzen üzerinde yapılan ya da yapılacak değişiklikler yüzünden bazı insanların bu soruya cevabı “hayır” olabiliyor. Bu durum kısa vadede kişilerde olumsuz etkiler ve düşünceler uyandırsa da temelde yatan ve işlerin uzun vadede çok daha iyiye gitmesini sağlar. Peki kim bu kısa vadede daha fazla emek vererek uzun vadede hem kendilerine hem de işletmelerine daha çok kazandıracaklar?
Mesela makine operatörleri. Yalın üretim felsefesinin firmalarda hayata geçtiği andan itibaren onların da rol ve sorumlulukları artıyor, birçok eğitim alıp farklı alanlarda gelişme göstermeleri istenebiliyor. Bunlardan bir tanesi “otonom bakım”!
Peki otonom bakım nedir ve nasıl uygulanır? Çalışanlar hangi görev ve sorumluluklarla yükümlüdürler?
Firmalarda genellikle makine operatörleri ve bakım ekipleri arasında kalın bir çizgi vardır. İki tarafında bilgi ve yetkinlikleri birbirinden oldukça farklıdır ve birbirlerinin yerini tutamazlar. Otonom bakım, bu ayrımın büyük bir kısmını ortadan kaldırmak için geliştirilmiş bir tekniktir. Operatörler ve bakımcılar arasındaki bilgi ve yetkinlik farkını minimuma indirmeyi hedefler, birlikte çalışmaları için yöntemler geliştirir ve eğitimler düzenlenir.
Üretimin her aşamasında operatörler bulunduğu için herhangi bir arıza anında operatörlerin müdahale edebilecek kapasitede olması arıza yüzünden üretimin durdurulduğu süreyi en aza indirgeyecektir. Hatta operatörler bu sayede arıza ortaya çıkmadan önlemler alabilecek ve bu durum firmanın verimliliğini arttıracaktır.
İlk olarak çalışanların ekipman yapısını, üretim fonksiyonlarını ve çalışılan alanı tanıması ve sürece hakim olması için çalışmalar yapılması gerekir. Ekipmanı ve üretim alanını anlamak için temizlik ve kontrolleri çalışanların yapması ve işlemlerin standartlaştırılması gerekir. Bu sayede çalışanlar ekipmanları ile birebir bağ kurabilir ve sahiplenme duygusu ortaya çıkar. Aynı zamanda şirket yönetimi çalışanların yeteneklerini ve yetkinliklerini ortaya çıkaracak programlar düzenlemeli ve görev dağılımını da buna göre yapmalıdır.
Üretim ya da hizmet sürecinde ortaya çıkan kalite problemlerini ve sorunları tespit ederek, sorunların çözümlerinin araştırılması gerekir. Bu adımda tüm çalışanlara ve yöneticilere büyük iş düşmektedir. Ortaya çıkan kalite problemlerinin asıl sebepleri araştırılmalı ve hata oranını azaltmak için çalışmalar yapılmalıdır. Hatalar ortaya çıkmadan önlenmeye çalışılmalı, sürece proaktiflik kazandırılmalıdır. İyileştirme projelerine çalışanların katılım oranı maximize edilmelidir. Unutulmamalıdır ki işi en iyi bilen kişi, işi yapandır. Bu çalışmalar yapıldıktan sonra kusur oranının azaltılması bu adımlarının başarılı olduğunu kanıtlar.
Yapılan bu çalışmaların hepsi otonom bakıma geçişi kolaylaştırır. Peki otonom bakımın tamamlanabilmesi için başka neler yapmamız gerekir? Buradan sonraki adımların neredeyse hepsi makine operatörlerine bağlı olarak ilerleme gösterir. 7 anahtar gereklidir.
- Prosesin başlangıçtaki bakım ve temizliğinin yapılması
- Proseste sürekli kirlilik oluşturan kaynakların tespit edilmesi ve ortadan kaldırılması
Örneğin üretim sistemimizde “talaşlı imalat” faaliyetlerinin gerçekleştiğini düşünelim. Öyle ki üretim gerçekleşirken sürekli açığa çıkan talaş bir önlem alınmazsa proseste sürekli kirlilik oluşacaktır. Bu adımda kirlilik kaynağı ortadan kaldırılamaz çünkü üretim fonksiyonları gereği talaş açığa çıkmaya devam edecektir. Ancak bir düzenek ile talaşın prosesi kirletmesi önlenebilir.
3.Proses içerisinde yağlama ve temizleme standartlarını oluşturmak ve denetimleri organize etmek
4. Çalışanların ekipman fonksiyonlarını daha iyi anlaması ve arızayı önceden tespit edebilmeleri için genel kontrol eğitimleri düzenlemek
5.Otonom bakım standartlarını oluşturmak
6.Yöneticilerin denetim faaliyetlerini belirlemek ve denetim standartlarını oluşturmak
7.Süreklilik
Otonom bakım adımları tamamlandıktan sonra proseste temizlik, yağlama, sıkma, periyodik ve düzeltici bakımlar artık operatörler tarafından gerçekleştirilebilecekti. Bu sayede üretimde zaman israfı ortadan kalkacaktır. Unutmamalıyız ki ‘En tehlikeli israf, göremediğimizdir’ !
ADEL BURGAÇOĞLU 